Makale

Hizmetkâr liderlik kavramının, ilk kez Robert Greenleaf’in 1971 tarihli makalesi (The Servant as Leader) ile ele alındığı bilinmektedir. 1990’da vefat eden Greenleaf, Atlanta’da Greenleaf Hizmetkâr Liderlik Merkezi’ni kurmuştur.

Hizmetkâr lider; kendi ihtiyaçlarını ikinci plana, çalışanların ve ekibin ihtiyaçlarını ilk plana alır. İnsanların ve ait oldukları toplulukların büyümesi ve refahına odaklanır. Geleneksel liderlik genellikle “piramidin tepesinde” bir iktidar varlığını ve kullanımını içerirken, hizmetkâr liderlik farklıdır. Hizmetkâr lider; gücü paylaşır, başkalarının ihtiyaçlarını ön plana çıkarır ve insanların mümkün olduğunca gelişmesine ve performans göstermesine yardımcı olur. Önceliğini hizmet etmeye odaklamış hizmetkar lider; çalışanlarını güçlendirmeye ve canlandırmaya odaklıdır. Bu nedenle emir vermek yerine kendisi de hizmet eder. Otorite kurmak yerine alçak gönüllükle hareket ederek; çalışanların potansiyellerini, yaratıcılığını ve istekliliğini ateşleyecek şekilde davranır. Böylece; çalışanlar kendilerini adanmış, işe ve kuruma daha bağlı ve anlamlı işlerin peşinden koşmaktan dolayı tatmin hissedebilir.

Hizmetkâr liderlik savunucuları, liderin bu emeğinin karşılığını fazlasıyla alabileceğini söylemektedir. Yetkilendirilmiş çalışanlar, üst düzeyde ve yenilikçi bir şekilde performans göstermektedir. Çalışanlar kendilerini daha bağlı ve amaca yönelik hissetmekte, bu da organizasyonun elde tutma oranını artırmakta ve ciro maliyetlerini düşürmektedir. İyi eğitimli ve güvenilir çalışanlar; geleceğin liderleri olarak gelişmeye devam ederek, kuruluşun uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlamaya yardımcı olacaktır.

Hizmetkâr liderliğin, liderlerin sadece bu modelde davranmalarını öğütleyen bir yaklaşım içerdiğini düşünmüyorum. O nedenle dönüşümsel liderlik, inovatif liderlik, durumsal liderlik gibi pek çok yaklaşımın yanında; liderlik stilini destekleyici bir tutum olarak benimsenebileceğine inanıyorum.

Hizmetkâr liderlik özelliklerinizi geliştirmek için:

• Çalışanlarınıza soru sorun ve onları samimiyetle dinleyin. “Gerçekten ne istiyorsun? Seni heyecanlandıran nedir? İlerlemeni ne engelliyor?” gibi sorularla, çalışanlarınızla olan iletişimi çift taraflı hale getirin.

Hizmetkâr liderlik konusunda yöneticilere koçluk yapan, Yaratıcı Liderlik Merkezi’nde öğretim üyesi olan Darryl Spivey, doğru soruları sormanın, harika koçluğun “gizli sosu” olduğunu ve hizmetkâr liderler için çok önemli olduğunu söylüyor.

• Çalışanlarınızı kontrol etmek yerine onlara güvenmeyi tercih edin.

Liderliği kontrolle özdeşleştiren ve işe-ekibe dair her şeyden sorumlu olduğunu düşünen liderler, kendi zihinlerinin tuzağına düşerler ve yorulurlar. Bırakmak tutmaktan daha az efor gerektirir değil mi? Hizmetkâr liderler, kontrol ederek güç elde edebilecekleri fikrinden vazgeçerek; kontrol etmedikçe, yetki ve sorumluluk paylaşımında bulunarak insanlara güvendikçe -paradoks gibi gözükse de- insanların daha fazla ait ve bağlı çalıştıklarını bilirler.

Falotico, liderlere “kendini aşmalarını” ve iş hedeflerinin, ne olursa olsun, yük ve sorumluluk paylaşılmadan ulaşılamayacağını anladığını söylüyor. “Artık bireysel bir oyuncu değilsiniz, lidersiniz. Liderler kolaylaştırıcıdır. Bu sizin işiniz.” diyor.

Güven, hizmetkâr liderler için bir ön koşul olarak görülmektedir. Çünkü liderler; çalışanların hizmet etmeye değer olduğuna, kendilerinin ve kuruluşun hizmetlerinden fayda sağlayacağına güvenmelidir. Hizmetkâr liderliği uygulamak, çalışanlarda güven yaratır. Çünkü; yöneticinin yetkinliğini ve karakterini gören ve onun hizmetlerinden faydalanan çalışan, kendisi için bir kılavuz ve rol model görmüş olur. Covey, “Güven, hizmetkâr liderliğe ulaşmanın yollarından biridir ve aynı zamanda hizmetkâr liderlikle elde edilen bir amaçtır.” diyor.

• Öz farkındalığınızı artırın. Kendi güçlü yönlerinizi ve sınırlarınızı bilirseniz ekibinizin güçlü yönlerinden faydalanabilirsiniz.
• Öngörülerinizi kullanın. Geçmişte öğrendiklerinizi bugüne taşıyarak, büyümeniz için bir araç olarak kullanın.
• İnsanlara, kendi kendilerine yapamayacakları bir iş vermeyin. Örnek olun ve birlikte yaparak işin nasıl yapılacağını gösterin.
• Topluluk bilinci oluşturmak için takımınızı bir araya getirin. Birbirlerine güvenen ekipler daha fazlasını yapmak için birlikte çalışır. O nedenle ekip içi iletişimi geliştirin.
• Fikir birliği oluşturmak amacıyla, ekibin katkılarını alarak onları ikna edin.

Selmin Gök
Kurucu – Danışman – İş Yaşamı Koçu

Daha fazla makale için ;   Makaleler – Selmin Gök (selmingok.com)