Makale

Pandemi ile hızlanan ve sürekli olarak farklılaşmayı gerekli kılan değişim dünyası, liderlerin adaptif olmaları gerekliliğini gündeme getirdi. Adaptif Liderlik, uzun süre gündemde olan, üzerine kafa yorarak çalışılması gereken bir liderlik modeli olacak gibi duruyor.

Adaptif Liderlik, uyarlanabilir olarak Türkçe’ye çevriliyor. Karmaşık, belirsiz durumlara hızla uyumlanma, takımların uyumunu sağlamak için gereken stratejileri ortaya koyabilme becerisi olarak tanımlanıyor. Liderin, değişen dış koşullara uygun şekilde, seçimlerinde ve aldığı aksiyonlarda esnek olabilme kapasitesini ifade ediyor.

Adaptif Liderler, organizasyona şu şekilde liderlik eder:

• Kararlarını, düşüncelerini, seçimlerini, yönelimlerini, motivasyonel stratejilerini ve iş yapış şeklini sürekli değişen durumlara ve paydaşlarının ihtiyaçlarına göre uyarlar. Bu liderler, katı ve sabit bir yapıdan ziyade esneklik ve çeşitlilikle hareket eder.
• Değişimi, paydaşların ve müşterilerin değerlerine ve vizyonuna uygun şekilde yönetir; görüş çeşitliliğini teşvik eden bir çalışma kültürü oluşturur.
• Zorlukları ve engelleri öngörür, bu durumlar için hazırlığını yapar. Değişim sırasında yaşanan zorlukları sürecin bir parçası olarak kabul eder ve kişisel zorlanmaların ifade edilmesine alan tanır, baskı kurmaz.
• Fırsatları araştırır ve kaynak yatırımlarını öngörür. Teknoloji, insan, fiziksel çevre gibi yatırım alanlarını önceden tahminler.
• Yenilikçidir, yeni deneyimlere açıktır ve inovatif bir çalışma kültürü yaratır. Gerektiğinde risk de alarak bu yönleriyle ekibine ilham verir.
• Vizyona hizmet etmeyen veya hatalı olan karar ve stratejilerinden vazgeçer ve işlevsiz uygulamaları terk eder.
• Hayal gücünü düşünceye, düşüncelerini fikirlere, fikirlerini plana dönüştürür. Amerikalı Yazar Napoleon Hill’in dediği gibi “Önce düşünce gelir; daha sonra bu düşüncenin fikirler ve planlar halinde düzenlenmesi; daha sonra bu planların gerçeğe dönüştürülmesi. Başlangıç, gözlemleyeceğiniz gibi, hayal gücünüzdedir”.

İkilemlerle Dolu Bir Yolculuk: Adaptif Liderliğin Zorlukları

Yukarıda listelediğimiz özellikler, pratikte sergilemesi zor nitelikler olabilir. Adaptif liderlik, sayısız ikilem ve zorluk barındırır. Liderler hem sadık kalmak hem de işlevsiz yolları terk ederek geçmişe olan bağlılıklarını bırakmak durumundadır.  Adaptif lider, bu anlamda içsel dönüşümü üzerinde çalışmalıdır. Ruhsal dönüşüm, tutunmakla değil, bırakmakla ilgilidir ve bu gerçek liderin yüzüne çarpar.  Lider bu durumlarda önemli kararlar almak durumunda kalır: Lideri eskiye olan sadakati mi yoksa yeniliğe olan keşif ve merak arzusu mu harekete geçirecektir? Bu, yönetilmesi zor bir ikilemdir.

İnsanın iki ihtiyacı birbiriyle paradoks halindedir.  İnsan hem belirlilik hem de özgürlük arar. Bu anlamda çalışanların adaptif liderle uyumlanması bir diğer zorlanmayı da beraberinde getirebilir. Değişimi ve dönüşümü itaatle değil benimseterek yapmak durumunda olduğunu bilen adaptif lider; müşteri, paydaş ya da çalışanlardan gelebilecek dirençlere hazırlık olmalıdır. Adaptif liderin yapması gereken direnci ortadan kaldırmak ya da insanları ikna etmek değildir. İkna etmeye çalışmak değişim dönemlerinde çoğu kez hatalı bir stratejidir. Diğer insanları dinlemek çoğu kez yeterli olur. Adaptif lider, diğerlerinin duygularını ve ihtiyaçlarını anlama yeteneğine sahip olmalı ve anlayışla, sabırla var olmalıdır.

Hızlı, hedef odaklı ve rekabetçi iş dünyasında, adaptif liderin duygusal zeka becerilerini geliştirmesi şarttır. Kararları paylaşarak, etkileşimde bulunduğu kişilerle güvene dayalı bir ekosistem yaratarak ve herkesin becerilerini işe dahil ederek çeşitliliği teşvik eden adaptif liderin, bu ve daha pek çok zorluğun üstesinden gelebileceğine inanıyorum.